W 2025 r. branża elektryczna i elektroniczna (EEPS) dostała nowy, wspólny punkt odniesienia dla deklaracji środowiskowych typu III (EPD): EN IEC 63366:2025. To nie „rewolucja” w LCA, ale duży krok w stronę globalnie spójnych reguł PCR oraz czytelnej hierarchii dokumentów, w której coraz większą rolę odgrywają PSR (Product Specific Rules).
Jeśli przygotowujesz EPD dla kabli, sterowników, opraw, osprzętu, elektroniki przemysłowej lub komponentów – warto wiedzieć, co realnie oznacza przejście z EN 50693:2019 na EN IEC 63366:2025 i jak uniknąć błędów, które wychodzą dopiero na etapie weryfikacji.
1. Dlaczego potrzebna była nowa norma?
Dotychczas w Europie najczęściej pracowano na EN 50693:2019 – dokumencie porządkującym reguły PCR dla EEPS w środowisku europejskim. Problem w tym, że elektronika jest z natury globalna: łańcuch dostaw, komponenty i rynki zbytu rzadko kończą się na UE.
EN IEC 63366:2025 porządkuje metodologię w sposób, który łatwiej „skaluje się” na różne rynki, a przede wszystkim daje wspólny fundament pod reguły branżowe tworzone dalej przez komitety produktowe.
2. EN IEC 63366:2025 vs EN 50693:2019 – najważniejsze różnice (praktycznie)
Zasięg i „język” dla rynku
- EN 50693:2019 – podejście europejskie (CENELEC), bardzo użyteczne w UE.
- EN IEC 63366:2025 – tekst normy IEC przyjęty jako EN, więc łatwiejszy do komunikowania w łańcuchu międzynarodowym.
Rola PSR (Product Specific Rules)
Największa różnica to sposób „ustawienia” systemu reguł:
- EN IEC 63366 działa jako norma horyzontalna: daje wspólną metodologię, a szczegóły mają doprecyzować PSR.
- W praktyce oznacza to: jeśli istnieje PSR dla Twojej grupy wyrobów, to PSR będzie kluczowe przy modelowaniu LCA i przygotowaniu EPD.
Scenariusze użytkowania i końca życia
Nowe podejście jest bardziej „uniwersalne” – zamiast opierać się wyłącznie na typowych realiach jednego regionu, kładzie nacisk na:
- jasne definiowanie scenariuszy,
- uzasadnianie przyjętych założeń,
- spójne raportowanie.
3. Co znaczy, że EN IEC 63366:2025 jest „normą horyzontalną”?
Najprościej: to nie jest instrukcja dla jednego konkretnego urządzenia, tylko „kręgosłup” zasad, który ma działać dla szerokiej grupy EEPS.
Jak to wygląda w praktyce?
- IEC 63366:2025 = metodologia, ramy, wspólne wymagania raportowe.
- PSR = dokument „dla konkretnej rodziny produktów”, który mówi jak liczyć elementy najbardziej wrażliwe (np. zużycie energii w fazie użytkowania, scenariusze serwisowe, reguły referencyjne).
Jeżeli Twoja firma działa w branży, gdzie profile użytkowania mocno wpływają na wynik (np. automatyka, napędy, zasilacze, oświetlenie), PSR potrafi przesądzić o tym, czy wynik będzie porównywalny i akceptowalny.
4. Co to oznacza dla polskich producentów i firm przygotowujących EPD?
A) Eksport i wymagania klientów (OEM, integratorzy, centrale)
Dla dostawców do międzynarodowych grup kapitałowych liczy się spójność i rozpoznawalność standardu. EPD oparte o IEC bywa łatwiejsze do „wpięcia” w wymagania zakupowe i raportowe klientów poza UE.
B) Odnawianie EPD i nowe projekty od 2025 r.
Jeżeli masz EPD przygotowane wcześniej – zwykle zachowuje ważność zgodnie z zasadami programu EPD. Natomiast przy odnowieniu i nowych deklaracjach coraz częściej pojawi się pytanie:
na jakim PCR/PSR przygotowano LCA i czy jest to zgodne z aktualnym podejściem (IEC 63366/PSR)?
C) Jakość danych: mniej „na skróty”, więcej uzasadnień
W praktyce rośnie znaczenie:
- danych wejściowych (materiały, energia, odpady),
- przejrzystości źródeł,
- uzasadnienia przyjętych scenariuszy.
To dobra wiadomość, jeśli firma ma poukładane pomiary i BOM-y. Trudniejsza, jeśli EPD opierało się dotąd głównie na ogólnych założeniach bez mocnego uzasadnienia.
5. Jak przygotować proces EPD pod EN IEC 63366:2025 (checklista)
- Sprawdź, czy istnieje PSR dla Twojej grupy produktów (to może być najważniejszy krok).
- Ustal z wykonawcą LCA i weryfikatorem, na jakim PCR/PSR będzie oparte opracowanie.
- Zbierz dane „audytowalne”: BOM, masy, zużycie energii, straty, serwis, transport, EoL.
- Dopracuj scenariusze użytkowania i końca życia: jasno, spójnie, z uzasadnieniem.
- Zadbaj o spójność komunikacji: EPD ma działać w zakupach, przetargach i raportowaniu ESG.
Podsumowanie
EN IEC 63366:2025 porządkuje świat EPD dla EEPS: wprowadza jasny „rdzeń” metodologii i podbija znaczenie PSR, które w wielu przypadkach będą decydować o sposobie liczenia i porównywalności deklaracji. Dla polskich firm to przede wszystkim szansa na bardziej uniwersalne EPD i mniej barier w rozmowach z odbiorcami międzynarodowymi.
Jeśli planujesz EPD w 2025+, dopilnuj, aby konsultant LCA i weryfikator pracowali na aktualnym podejściu (IEC 63366 + właściwe PSR), bo to bezpośrednio wpływa na akceptację deklaracji przez rynek.
FAQ (pod SEO)
Czy EN IEC 63366:2025 zastępuje EN 50693:2019?
W praktyce nowa norma IEC/EN IEC przejmuje rolę bazowego PCR dla EEPS, a EN 50693 jest stopniowo wypierana w nowych opracowaniach.
Czy muszę aktualizować już wydane EPD?
Zwykle nie „od razu” – obowiązuje cykl życia EPD według zasad programu. Ale przy odnowieniu lub nowych deklaracjach temat zgodności z IEC 63366 i PSR będzie kluczowy.
Co to jest PSR i dlaczego ma znaczenie?
PSR (Product Specific Rules) to reguły dla konkretnej grupy produktów. Jeśli istnieją, mogą narzucać sposób liczenia najbardziej wrażliwych elementów LCA (np. użytkowanie, scenariusze EoL).
Czy IEC 63366 dotyczy tylko elektroniki użytkowej?
Nie. EEPS obejmuje szeroko rozumiane urządzenia i systemy elektryczne/elektroniczne, także przemysłowe.
Od czego zacząć, jeśli chcę EPD dla EEPS?
Od weryfikacji, czy istnieje PSR dla Twojej kategorii produktu i od uporządkowania danych wejściowych (BOM, energia, scenariusze).