Wprowadzenie
W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej i zaostrzających się regulacji dotyczących ochrony środowiska, małe i średnie przedsiębiorstwa stają przed wyzwaniem udokumentowania i komunikowania wpływu swoich produktów na otoczenie. Deklaracja Środowiskowa Produktu (EPD) jest skutecznym narzędziem, które może pomóc firmom w realizacji tych celów.
Czym jest EPD i LCA?
EPD to znormalizowany dokument, który dostarcza ilościowych informacji o wpływie produktu na środowisko w oparciu o ocenę cyklu życia (LCA). LCA to z kolei technika służąca do oceny potencjalnych wpływów środowiskowych związanych z produktem, procesem lub usługą w całym cyklu życia – od pozyskania surowców, poprzez produkcję, użytkowanie, aż po końcowe zagospodarowanie odpadów.
Normy i standardy dotyczące EPD dla okien i drzwi
Opracowanie deklaracji EPD dla okien i drzwi opiera się na szeregu norm i standardów, które zapewniają spójność, porównywalność i wiarygodność deklaracji. Wśród najważniejszych norm można wymienić:
EN 15804 – norma europejska określająca podstawowe zasady kategoryzacji wyrobów budowlanych i tworzenia deklaracji środowiskowych typu III.
EN 17213 – norma europejska ustanawiająca szczegółowe zasady kategoryzacji produktów dla okien i drzwi, w oparciu o EN 15804.
ISO 14025 – norma międzynarodowa określająca zasady, wymagania i wytyczne dotyczące deklaracji środowiskowych typu III.
ISO 14040 i ISO 14044 – normy międzynarodowe określające zasady i wymagania dotyczące oceny cyklu życia (LCA).
Rodzaje EPD i ich zastosowanie
Istnieją trzy główne rodzaje EPD, które różnią się zakresem i szczegółowością przedstawianych informacji:
EPD dla pojedynczego produktu – deklaracja środowiskowa opracowana dla konkretnego wyrobu, zawierająca szczegółowe dane dotyczące wpływu produktu na środowisko w całym cyklu życia.
EPD dla grupy produktów – deklaracja środowiskowa opracowana dla grupy wyrobów o podobnych cechach i zastosowaniach, przedstawiająca uśrednione dane dotyczące wpływu na środowisko.
EPD sektorowe – deklaracja środowiskowa opracowana dla całego sektora lub branży, prezentująca ogólne informacje o wpływie na środowisko charakterystyczne dla danego sektora.
Wybór odpowiedniego rodzaju EPD zależy od celów firmy, specyfiki produktów oraz dostępności danych. EPD dla pojedynczego produktu jest najdokładniejsza, ale jednocześnie najbardziej czasochłonna i kosztowna w opracowaniu. EPD dla grupy produktów pozwala na optymalizację kosztów i czasu, jednocześnie zapewniając wystarczający poziom szczegółowości. EPD sektorowe są najmniej szczegółowe, ale mogą być przydatne w komunikacji z interesariuszami na poziomie całej branży.
Strategiczne podejście do tworzenia EPD
Tworzenie EPD powinno być postrzegane jako element szerszej strategii środowiskowej i biznesowej firmy. Przed rozpoczęciem procesu opracowania deklaracji, warto zadać sobie kilka kluczowych pytań:
- Jakie są główne cele firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju i komunikacji środowiskowej?
- Które produkty lub grupy produktów są kluczowe dla realizacji tych celów?
- Jakie są oczekiwania i wymagania klientów oraz innych interesariuszy w zakresie informacji środowiskowych?
- Jakie zasoby (ludzkie, finansowe, czasowe) firma może przeznaczyć na opracowanie EPD?
Odpowiedzi na te pytania pomogą w określeniu priorytetów i stworzeniu planu działania. Warto również rozważyć etapowe wdrażanie EPD, rozpoczynając od kluczowych produktów lub grup produktów, a następnie rozszerzając zakres deklaracji na kolejne wyroby.
Pozyskiwanie i zbieranie danych do EPD
Proces pozyskiwania i zbierania danych do EPD może być prostszy niż się wydaje. Wiele potrzebnych informacji jest już gromadzonych przez firmy w ramach standardowych procesów biznesowych, takich jak:
- Zużycie surowców i materiałów (faktury, zestawienia magazynowe, dokumentacja techniczna)
- Zużycie energii (rachunki, odczyty liczników, dane z systemów monitorowania)
- Transport (faktury, ewidencja przebiegu pojazdów, dane od dostawców)
- Emisje i odpady (wyniki pomiarów, dokumenty przekazania odpadów, ewidencja odpadów)
- Opakowania (specyfikacje, faktury, dane od dostawców)
W przypadku braku pewnych danych, firmy mogą skorzystać z ogólnodostępnych baz danych środowiskowych, takich jak Ecoinvent, ELCD, GaBi Databases czy U.S. Life Cycle Inventory Database. Zawierają one uśrednione dane dotyczące wpływu na środowisko dla wielu powszechnie stosowanych materiałów, procesów i źródeł energii.
Wsparcie ekspertów i narzędzia informatyczne
Firmy mogą skorzystać ze wsparcia wyspecjalizowanych firm consultingowych czy jednostek certyfikujących, które pomogą w zbieraniu danych, opracowaniu LCA i stworzeniu finalnej deklaracji zgodnie z wymaganiami norm EN 15804 i EN 17213. Wykorzystanie odpowiednich narzędzi informatycznych, takich jak oprogramowanie do LCA (np. SimaPro, GaBi, openLCA), może znacznie usprawnić proces zbierania i analizy danych oraz generowania EPD.
Komunikacja i wykorzystanie EPD
Skuteczna komunikacja i wykorzystanie EPD może pomóc firmie w zdobyciu przewagi konkurencyjnej, pozyskaniu nowych klientów oraz zbudowaniu wizerunku lidera zrównoważonego rozwoju w branży. Kluczowe jest umieszczenie informacji o EPD na stronie internetowej, w materiałach marketingowych i ofertach, komunikowanie korzyści środowiskowych oraz edukacja klientów na temat znaczenia EPD.
Wnioski
Deklaracja Środowiskowa Produktu (EPD) może być cennym narzędziem dla producentów okien i drzwi, którzy chcą udokumentować i zakomunikować wpływ swoich produktów na środowisko.
Posiadanie EPD otwiera nowe możliwości biznesowe, buduje zaufanie klientów i pomaga w realizacji celów zrównoważonego rozwoju. W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej i zaostrzających się regulacji w tym nowych wymagań CPR , posiadanie EPD może stać się konieczności dla rozwoju organizacji.